mężczyzna na żółtym tle 1200x480 - Pleonazm czyli masło maślane

Pleonazm czyli masło maślane

Pleonazm to zjawisko powszechnie stosowane przede wszystkim w mowie potocznej. Zdarza się, że na co dzień używamy związku wyrazowego, w którym jedna część wypowiedzi zawiera te same treści, które występują w drugiej części. Zależność między tymi wyrazami jest nadrzędno-podrzędna.

Najpopularniejsze pleonazmy to:

  • kopnąć nogą
  • równe połowy
  • masło maślane
  • pełny komplet
  • banalnie proste
  • akwen wodny
  • spadać w dół
  • podnieść do góry
  • wrócić z powrotem
  • cofać się do tyłu
  • tworzyć utwór
  • kontynuować dalej
  • okres czasu
  • miesiąc czasu
  • wzajemna współpraca
  • fakt autentyczny
  • sędziwy starzec
  • geneza powstania
  • martwy trup
  • zabić na śmierć
  • potencjalnie możliwy

Dlaczego takie zestawienia budzą kontrowersje?. Przyjrzyjmy się niektórym z nich.

  • pełny komplet – skoro mamy komplet, to znaczy, że niczego nie brakuje i zestaw stanowi całość,
  • akwen wodny – słowo „akwen” ma związek z aqua, czyli z wodą w języku łacińskim, akwen może być tylko wodny no bo czy ktoś widział akwen piaskowy?
  • spadać w dół – podstawowe prawo grawitacji na Ziemi sprawia, że spadać można tylko w dół a nie inaczej.

Niekiedy pleonazmy stosuje się celowo:

  • do konstrukcji figur retorycznych np. najbielszy odcień bieli,
  • dla wzmocnienia siły ekspresji np. w utworach literackich,
  • dla osiągnięcia efektu humorystycznego.

Formalnie pleonazmami są również niektóre wyrażenia skrótowcowe, na przykład związane z :

  • techniką (artykuły AGD, pamięć RAM, dioda LED, płyta CD, komputer PC),
  • prawem i administracją (numer NIP, podatek VAT, rejestr KRS)
  • medycyną (wirus HIV).

W praktyce takie połączenia są upowszechnione i nie budzą zastrzeżeń środowisk zajmujących się poradnictwem językowym.

Mimo wszystko, pleonazmy zalicza się do błędów stylistycznych i logicznych. Czasami więc lepiej pójść na skróty i mówić prościej, ale poprawnie.

zobacz też: tautologia

opracowane na podstawie : https://polszczyzna.pl; Wikipedia

Dodaj komentarz